ادیان ایران باستان را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
در این باره بطور کلی می توان گفت محور کلی در این عقائد و ادیان بر نوعی طبیعت پرستی و ثنویت مبتنی بوده است. آریائیان از دیرباز به دو مبدأ خیر و شر قائل بودند. در مقابل خدا و ملکوت، دنیای شر و تاریکی که در آن دیوان (دئوها) فرمانروایی می کنند، قرار دارد. دنیای شر تحت فرمان روح پلیدی است به نام اهریمن.
در مورد زمان تولد “زردشت“ هر چند بین 600 تا 6 هزار سال قبل از میلاد اختلاف وجود دارد، ولی سال 600 قبل از میلاد در منابع بیشتری آمده است.
و نیز درباره “اوستا“ کتاب مقدس زردشتیان هم اختلافاتی وجود دارد ولی این قدر مسلم است که به دستور اردشیر (یکی از پادشاهان ساسانی) یکی از روحانیان زردشتی از نو اوستا را مرتب می سازد.
درباره ثنویت زردشتی نیز باید متذکر شویم اگر اوستای ساسانی را ملاک قرار دهیم شک نیست که زردشت ثنوی بوده است. ولی بنا به گفته محققان که تنها قسمت مختصر “گاتها“ (قسمتی از یسناست و یسنا یک جزء از پنج جزء اوستای ساسانی است.) را قدیمی و از آن زردشت می دانند و بقیه را الحاقی می شمارند. مندرجات گاتها هر چند صراحت تمام ندارد ولی به توحید از ثنویت نزدیکتر است. البته جای شک نیست که زردشت در دوره های بعد بالاخص دوره ساسانیان ثنوی بوده است.
الف) اعلام بعثت خود و دعوت مردم به قبول پیامبری او.
ب) از میان ارواح متعدده (رایج و معمول در میان مردم آن عصر) تنها یک روان خوب و نیکو اهورا مزدا می باشد که بالاترین و بزرگترین خدایان است.
ج) اهورا مزدا، اراده قدوسی علوی خود را به وسیله روحی مقدس نیکو نهاد، از قوه به فعل می آورد که او را(خرد مقدس) نامیده است.
د) در برابر هر نیکی یک بدی موجود است.
ه) نفس و ضمیر هر فرد آدمیزاد یک میدان نبرد دائمی بین خیر و شر است.
دین زردشت در زمان ساسانیان دین رسمی کشور ایران بوده است هر چند تنها دین مردم ایران نبوده بلکه ادیان دیگر هم به صورت اقلیت وجود داشتند.
این دین در آن زمان دارای تشکیلاتی بوده است، روحانیان که موبدان و هربدان باشند، اختیارات نامحدود داشتند و مخصوصاً موبدان و پیشوای بزرگشان “موبدان موبد“ در دربار ساسانی مهمترین مقام را داشته و ایشان حق هرگونه تعبیر و تفسیر و جرح و تعدیل و نقض و ابرام و ناسخ و منسوخ در احکام مدنی یعنی زناشوئی وارث و مالکیت را داشته اند.
همانطوری که گفتیم زردشت تنها دین ساسانیان ایران نبوده است بلکه ادیان دیگری نیز وجود داشته اند. که به پنج دین اشاره می کنیم.
1? دین یهود ایران: در زمان هخامنشیان در نتیجه تصرف بابل به دست کورش یهودیان، از اسارت رهایی یافته و گروهی از ایشان به ایران آمده و بیشتر در مغرب ایران یعنی خوزستان و اکباتان ساکن شدند.
2? نصارای ایران: در دوره اشکانی از همان آغاز دوره عیسویت عده ای از سکنه نواحی غربی به این دین گرویدند.
3? مذهب مانوی: در سال 228 میلادی آشکار شد و به زودی در ایران پیشرفت بسیار کرد.
4? طریقه مزدکی: در حدود سال 497 میلادی در ایران اعلان شد.
5? بودائیان: در نواحی شمال شرقی ایران، که از یک طرف همسایه هندوستان و از طرف دیگر همسایه چین بوده اند، وجود داشتند.
منبع:http://tarikhfa.com
