لایه اُزُن
لایه اُزُن گازی نامریی و از جنس اکسیژن است که در بالای سطح کره زمین وجود دارد. وظیفه این گاز محافظت از زمین در برابر تابش اشعه ماورای بنفش خورشید که همان پرتوهای مضر خورشید محسوب میشوند، است. اگر این لایه نازک شود و به تدریج از بین برود، اشعه ماورایبنفش به راحتی به سطح زمین نفوذ کرده و سبب ایجاد بیماریهای مختلفی از جمله سرطان پوست و آبمروارید در انسان میشود...
محافظت و جلوگیری از تخریب لایهاُزُن به عهده فرد فرد ماست. به همین خاطر تصمیم گرفتیم که در این هفته شما را بیشتر با عوامل تخریب لایه اُزُن آشنا کنیم تا شما هم بتوانید با شناخت عوامل تخریبی آن بیشتر به حفظش کمک کنید.
?) اسپریهای خوشبوکننده
حتما شما هم بسیار دیدهاید افرادی را که تا دوشی از اسپری و خوشبوکنندههای دیگر نگیرند، پایشان را از خانه بیرون نمیگذارند! افرادی که بدون توجه به آسیبهایی که ممکن است به محیط زیستشان بزنند فقط به فکر محترم به نظر رسیدن خودشان هستند. توصیه ما به اینگونه افراد این است که بیشتر به محیطزیست و نسل آینده توجه کنند. اسپریها از جمله کالاهایی هستند که با توجه به وجود کلر و فلوروکربن در ترکیبشان تهدیدی جدی برای محیطزیست و به خصوص تخریب لایه اُزُن به شمار میروند. ضمنا، حواستان باشد که اسپریهایی که میخرید حتما برچسب ?دوستدار اُزُن? داشته باشند.
?) یخچال
امروزه دیگر نبودن یخچال و فریزر در خانهها تعجب دارد و اما امان از دست این گاز کلروفلوروکربن که هرچه میکشیم از دست اوست. این گاز که با نام CFC هم شناخته شده است و یکی از عوامل اصلی تخریب لایه اُزُن محسوب میشود در صنایع سرماساز مثل آبسردکن و یخچال و فریزرهای خانگی و صنعتی کاربرد دارد چون لایه اُزُن زمین را در برابر اشعه مضر ماورایبنفش حفظ میکند و گاز کلروفلوروکربن هم تهدیدی به جان لایه اُزُن است، صنعتگران به این فکر افتادهاند که جایگزینی برای این گاز در صنایع سرماساز تعیین کنند. جایگزینیهایی مثل هیدروفلورکربن (HFCS) یا هیدروفلوروکلروکربن (HCFC).
لایه اُزُن
لایه اُزُن گازی نامریی و از جنس اکسیژن است که در بالای سطح کره زمین وجود دارد. وظیفه این گاز محافظت از زمین در برابر تابش اشعه ماورای بنفش خورشید که همان پرتوهای مضر خورشید محسوب میشوند، است. اگر این لایه نازک شود و به تدریج از بین برود، اشعه ماورایبنفش به راحتی به سطح زمین نفوذ کرده و سبب ایجاد بیماریهای مختلفی از جمله سرطان پوست و آبمروارید در انسان میشود...
محافظت و جلوگیری از تخریب لایهاُزُن به عهده فرد فرد ماست. به همین خاطر تصمیم گرفتیم که در این هفته شما را بیشتر با عوامل تخریب لایه اُزُن آشنا کنیم تا شما هم بتوانید با شناخت عوامل تخریبی آن بیشتر به حفظش کمک کنید.
?) اسپریهای خوشبوکننده
حتما شما هم بسیار دیدهاید افرادی را که تا دوشی از اسپری و خوشبوکنندههای دیگر نگیرند، پایشان را از خانه بیرون نمیگذارند! افرادی که بدون توجه به آسیبهایی که ممکن است به محیط زیستشان بزنند فقط به فکر محترم به نظر رسیدن خودشان هستند. توصیه ما به اینگونه افراد این است که بیشتر به محیطزیست و نسل آینده توجه کنند. اسپریها از جمله کالاهایی هستند که با توجه به وجود کلر و فلوروکربن در ترکیبشان تهدیدی جدی برای محیطزیست و به خصوص تخریب لایه اُزُن به شمار میروند. ضمنا، حواستان باشد که اسپریهایی که میخرید حتما برچسب ?دوستدار اُزُن? داشته باشند.
?) یخچال
امروزه دیگر نبودن یخچال و فریزر در خانهها تعجب دارد و اما امان از دست این گاز کلروفلوروکربن که هرچه میکشیم از دست اوست. این گاز که با نام CFC هم شناخته شده است و یکی از عوامل اصلی تخریب لایه اُزُن محسوب میشود در صنایع سرماساز مثل آبسردکن و یخچال و فریزرهای خانگی و صنعتی کاربرد دارد چون لایه اُزُن زمین را در برابر اشعه مضر ماورایبنفش حفظ میکند و گاز کلروفلوروکربن هم تهدیدی به جان لایه اُزُن است، صنعتگران به این فکر افتادهاند که جایگزینی برای این گاز در صنایع سرماساز تعیین کنند. جایگزینیهایی مثل هیدروفلورکربن (HFCS) یا هیدروفلوروکلروکربن (HCFC).
?) پاککنندهها
میشویید و میسایید و برق میاندازید و فکر میکنید خیلی تمیز و با سلیقه هستید که یک خانه و زندگی نظیف و مرتب دارید؟ نه جان من! اینطورها هم که شما فکر میکنید نیست. خوب است بدانید که همین مواد شویندهای که هر روز و هر شب از آنها استفاده میکنید، ممکن است تهدیدی جدی برای تخریب لایه اُزُن و در نتیجه به خطر افتادن سلامت شما باشند. حلالها از جمله دشمنان لایه اُزُن به شمار میآیند که عمدتا شامل انواع پاککنندهها و چربیزداها که در صنایع، الکترونیک و خشکشویی به کار میروند، هستند. انواعی از پاککنندهها خطرناکاند که در ترکیبشان نام کلروفرم یا همان تریکلرواتان و تتراکلریدکرین به چشم میخورد.
?) کشاورزی
کشاورزی نیاز جامعه است اما نه با روشهای غیر اصولی که سبب آسیب رساندن به محیط زیست شوند. متیل بروماید از جمله موادی است که در انواعی از آفتکشها و ضدعفونیکنندههای محصولات
کشاورزی وجود دارد و افرادی که از این نوع مواد برای سلامت محصولات کشاورزیشان استفاده میکنند باید بدانند که چه دردسرهایی ممکن است برای کل جهان به وجود بیاورند. اکسید نیتروژن هم که گازی است منتشره از کودهای شیمیایی ازته، یکی دیگر از موارد تهدید و تخریب لایه اُزُن محسوب میشود.
?) کپسولهای آتشنشانی
کپسول آتشنشانی از جمله کالاهایی است که وجودش در هر خانه، اداره و ماشینی ضروری است تا در مواقع بحرانی حلال مشکلات ناشی از آتشسوزی شود اما جالب است بدانید که این دشمن دوستنما گازی به نام هالوژن در ترکیباتش دارد که برای محیطزیست بسیار خطرناک است و یکی از عوامل نازک شدن لایه اُزُن محسوب میشود. هرچند که در کل دنیا این عامل تخریبی فقط دو درصد مصرف میشود اما همین مصرف دو درصدی تخریبی ?? درصدی در پی دارد. یعنی ?? درصد از تخریب لایه اُزُن به خاطر آزاد شدن گاز هالوژن در فضاست.
?) کولر
آیا تا به حال فکر کردهاید که وقتی در هوای گرم تابستان جلوی تلویزیون و روبهروی باد کولر روی کاناپه لم دادهاید و فیلم موردعلاقهتان را تماشا میکنید، با این کارتان دارید لایه اُزُن را از بین میبرید؟! یا وقتی هنگام رانندگی گرمتان میشود و درجه کولر اتومبیلتان را روی زیاد تنظیم میکنید، تهدیدی برای محیطزیست محسوب میشوید؟ همین کولرها که در فصول گرمای سال جزو محبوبترین کالاها محسوب میشوند به علت دارا بودن گاز کلروفلوروکربن در ترکیبشان جزو محصولات مخرب لایه اُزُن به شمار میآیند که شما میتوانید با کمتر استفاده کردن از آنها دوستیتان را با محیط زیست ثابت کنید. باور کنید که آنقدرها هم سخت نیست، مگر پدر بزرگها و مادربزرگهای ما بدون کولر زندگی نکردند؟
?) گازهای گلخانهای
افزایش مقدار گازهای گلخانهای در جو یعنی هرچه نازکتر شدن لایه اُزُن و اما گازهای گلخانهای چیست؟ کره زمین بهطور طبیعی توسط تابش نور خورشید گرم میشود و مقداری از نور تابیده شده دوباره به سمت جو برمیگردد. یعنی خورشید زمین را گرم میکند و مقداری از بازتابشش هم سبب گرم شدن جو میشود. تا این جای کار اشکالی وجود ندارد. همه مسایل وقتی پیش میآیند که در اثر زیاد شدن فعالیتهای صنعتی و انسانی یک لایه ضخیم از گاز به نام گاز گلخانهای یا GHG بین زمین و جو قرار میگیرد و نمیگذارد که بازتابش خورشید به صورت کامل به جو برگردد و در نتیجه باعث بالا رفتن دمای زمین به مرور زمان میشود. بهطورکلی بیشترین حجم گازهای گلخانهای را بخار آب، دیاکسید نیتروژن، دیاکسیدکربن و متان تشکیل میدهد.
?) انسان
و اما این موجود خاکی، خواسته یا ناخواسته چه کارهایی که انجام نمیدهد. شاید خیلی از ما و شما نخواهیم که محیط زیستمان را نابود کنیم و یکی از عوامل تخریب لایه اُزُن به حساب آییم اما باید بدانید که خیلی از فعالیتهای روزمرهای که انجام میدهیم روز به روز لایه اُزُن را نازکتر میکند.
گرم کردن غذا در مایکروویو، استفاده از اتومبیل، شستن و اتو کردن لباسها، کار و بازی با کامپیوتر، تماشای تلویزیون، استفاده از کولر، گوش کردن موسیقی از استریوی ضبط و گرم شدن به وسیله بخاریهای گازی یا نفتی از جمله کارهایی هستند که همه ما انجام میدهیم و با این کارها سبب افزایش گازهای گلخانهای میشویم. چرا؟! زیرا تمام این وسایل برای کار کردن نیاز به انرژی دارند و این انرژی بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق سوختهای فسیلی مثل نفت و گاز و زغالسنگ که سوزاندنشان گاز گلخانهای بهوجود میآورد، به دست میآید. پس بهتر است در مصرف هرچه بهینهتر از اینگونه وسایل تلاش کنیم.
? هوای ازون را داشته باشید
به فرزندانتان، به شاگردانتان، به همکارانتان و خانوادهتان بیاموزید که دنیا فقط سهم آنها نیست. نسلهای آینده هم حق زندگی کردن دارند. صنایع باید به خدمت و آسایش انسانها منجر شود نه به قاتلی پنهان. هنگام خرید انواع اسپریها، واکسها، رنگها، مواد ترمیمکننده رنگ، کولر، یخچال و فریزر و... دقت کنید که نشان دوستدار ازون یا ozone friendly و یا فاقد سیافسی که همان CFC Free است حتما روی کالا درج شده باشد.
اثر گلخانه ای
گرم شدن زمین یعنی چه؟
میدانیم که کره زمین به طور طبیعی در اثر تابش خورشید گرم میشود، اما اینجا منظور ما از گرم شدن زمین، پدیده دیگری است.این پدیده نسبتا جدید عبارت است از تغییر دمای زمین در اثر فعالیتهای بشری که با تغییرات طبیعی آن فرق دارد. در طول 100 سال گذشته، کره زمین به طور غیرطبیعی 4/0 درجه سانتیگراد گرمتر شده که این موضوع دانشمندان را نگران کردهاست. آنها حدس میزنند فعالیتهای صنعتی در ایجاد این مشکل بسیار موثر است و به گرم شدن کره زمین کمک میکند.
منظور از?گرم شدن زمین? افزایش میانگین دمای زمین است. ?تغییر آب و هوا? در اثر این افزایش دما به وجود میآید. گرم شدن زمین موجب تغییر الگوی بارش، افزایش سطح آب دریاهای آزاد و کاهش سطح آب دریاچهها و تاثیرات وسیع بر گیاهان، حیات وحش و انسانها میشود.
اثر گلخانه ای چیست؟ گازهای گلخانه ای چه گازهایی هستند؟ به مجموعهای از گازها که مقداری از انرژی خورشید را در جو زمین نگه میدارندو باعث گرم شدن جو میشوند، گازهای گلخانهای میگویند. بخار آب(H2O)، دی اکسیدنیتروژن (NO2)، دی اکسیدکربن (CO2) و متان (CH4) گازهای گلخانهای اصلی هستند. اگر این گازها در جو نبودند، انرژی گرمایی خورشید مجددا به فضا بر میگشت و به این ترتیب هوای زمین 33 درجه سانتیگراد سردتر از الان میشد. اثر گلخانهای به افزایش دمای کره زمین در اثر وجود گازهای گلخانهای در جو زمین گفته میشود.
آیا می دانید چرا به این گازها، گازهای گلخانهای میگوییم؟
آیا شما تا حالا یک گلخانه دیده اید؟
گلخانه یک اتاق شیشهای است که نور خورشید از شیشههای آن به داخل میتابد و هوای گلخانه را گرم میکند. اما شیشههای گلخانه اجازه نمیدهند که این هوای گرم از گلخانه خارجشود. جو یا هوایی که در اطراف ماست، شبیه یک گلخانه است. گازهای گلخانهای در جو درست مثل شیشههای گلخانه عمل میکنند. نور خورشید پس از عبور از لایههای گازهای گلخانهای وارد جو زمین میشود. زمانی که نور خورشید به سطح زمین میرسد، مقداری از انرژی گرمایی آن توسط خاک، آب و سایر موجودات جذب میشود. مقداری هم در جو زمین میماند و باقیمانده آن به فضا برمیگردد. اگر مقدار گازهای گلخانهای در جو از حد طبیعی آن بالاتر باشد، انرژی کمتری به فضا برمیگردد، در نتیجه جو زمین گرم تر میشود و به دنبال آن دمای کره زمین بالا میرود.
اثر گلخانهای، کره زمین را به اندازهای گرم نگه می دارد که ما انسان ها بتوانیم بر روی آن زندگی کنیم. اما اگر اثر گلخانه ای شدت یابد، ممکن است دمای زمین به قدری زیاد شود که ما و بقیه گیاهان و جانوران نتوانیم گرمای آن را تحمل کنیم.
تغییر آب و هوا یعنی چه و اثرات آن چیست؟
اصلا ?هوا? و ?آب و هوا? با هم چه فرقی دارند؟
هر وقت آسمان صاف باشد و گرمای ملایمی به ما برسد و باد به شدت نوزد، می گوییم هوا خوب است. هر وقت آسمان گرفته باشد، باد تند بوزد یا برف و باران ببارد و ما را دچار زحمت کند، می گوییم هوا بد است. معمولا اخبار هواشناسی ما را از چگونگی وضع هوا آگاه میسازد.
هوای برخی مناطق کره زمین معتدل است، یعنی باران به اندازه کافی می بارد و هوا زیاد گرم یا سرد نمیشود. هوای بعضی جاها سرد است یعنی برف میبارد و دمای هوا سرد میشود. جاهایی هم هست که بسیار گرم و خشک است. هر کدام از این جاها یک نوع آب و هوا دارد.
برای تعیین آب و هوای هر منطقه، تغییرات دمای هوا و مقدار باران و برف را در طول سال اندازه گیری میکنند. شما هم میتوانید اندازه تغییرات دمای هوا و مقدار باران و برف را در محل سکونت خودتان به دست آورید. اما برای این که آب و هوای جاهای گوناگون را بشناسیم، باید این مقادیر را چندین سال پشت سرهم اندازه گیری کنیم.
در نقشه ایران، جای شهرهای بابلسر، شهرکرد، بندرعباس و طبس را پیدا کنید. آب و هوای هر یک از این شهرها نمونه آب و هوای یک ناحیه از کشور ماست. در حال حاضر شرایط آب و هوایی جاهای مختلف در اثر گرم شدن کره زمین در حال تغییر است. مثلا شهری مثل تهران را در نظر بگیرید، تهران در نزدیکی رشته کوه البرز قرار دارد. بنا به تعریف آب و هوا، تهران باید هوای سرد بارانی یا برفی داشته باشد، اما میبینید که به علت تغییر آب و هوا، از هوای سرد بارانی یا برفی چندان خبری نیست!
انسانها چگونه آب و هوا را تغییر میدهند؟
شاید باور نکنید که انسان ها هم میتوانند آب و هوای زمین را تغییر دهند. دانشمندان میگویند اکثر فعالیتهای انسانها گاز گلخانهای تولید میکند. پس از انقلاب صنعتی و اختراع انواع ماشین آلات صنعتی، انسانها بافعالیتهای کشاورزی و صنعتی چهره زمین و آب و هوای آن را دگرگون ساختند. با شروع انقلاب صنعتی روش زندگی مردم عوض شد. قبل از آن مقدار گازهای گلخانه ای در جو کم بود، اما با رشد جمعیت و افزایش استفاده از نفت و زغال سنگ ترکیب گازهای اتمسفر نیز تغییر کرد. بطوریکه در حال حاضر، غلظت گازهای گلخانه ای از حدود 270 واحد به 367 واحد رسیده است. ما برای انجام کارهای خود به انرژی نیاز داریم و این انرژی را از غذا تامین میکنیم. همچنین برای روشنایی و گرم کردن خانههایمان به انرژی نیاز داریم. اتومبیلها برای حرکت به سوخت نیاز دارد. ماشینهای صنعتی نیز به انرژی نیاز دارند. اکثر انرژیهای لازم برای موارد فوق به طور مستقیم یا غیر مستقیم از سوختهای فسیلی مثل نفت و گاز و زغالسنگ بدست میآید.اینهاسوختهایی هستند که سوزاندن آنها گاز گلخانهای آزاد میکند!!! آیا میدانید که چه وقتی گازهای گلخانهای را به هوا میفرستید؟ هر وقت که:
? تلویزیون تماشا می کنید،
? با کامپیوتر بازی می کنید،
? از کولر یا فن کوئل استفاده میکنید،
? از استریو ضبط استفاده می کنید،
? چراغ را روشن می کنید،
? لباسهایتان را می شویید یا اطو میکنید،
? سوار اتومبیل می شوید،
? غذایتان را در مایکروویو گرم می کنید،
? از بخاری گازی یا نفتی استفاده می کنید،
? به تولید گازهای گلخانهای در هوا کمک میکنید.
چرا؟
چون شما برای انجام این کارها به برق و سوخت نیاز دارید. آیا میدانیداین برق و سوخت از کجا تامین میشود؟
خوب، نیروگاهها زغالسنگ و نفت را می سوزانند تا برق تولید کنند و پالایشگاهها نیز برای تصفیه نفت خام و تولید نفت و بنزین، سوخت مصرف میکنند. سوزاندن نفت و زغالسنگ هم گاز گلخانهای تولید میکند. پس هر چه شما بیشتر برق مصرف کنید، نیروگاهها از سوخت بیشتری استفاده میکنند و در نتیجه گاز گلخانهای زیادتری تولیدمیشود.
متان هم یک گاز گلخانهای است. متان چگونه تولید میشود؟ وقتی که شما:
? زباله هایتان را به محل دفن زباله می فرستید،
? حیواناتی مثل گاو، گوسفند و ... را برای تولید لبنیات و گوشت پرورش میدهید،
? در شالیزار برنج میکارید،
? زغالسنگ استخراج میکنید.
اتومبیلها و کارخانههایی هم که مایحتاج روزانه ما را تولید میکنند، مقادیر زیادی از انواع گازهای گلخانهای را به هوا میفرستند.
چرا نمیخواهیم زمین گرمتر بشود؟
بعضی وقتها مسائل کوچک میتوانند به مشکلات بزرگی تبدیل شوند! مثلا به مسواک زدن دندانهایتان فکر کنید. اگر شما یک روز مسواک نزنید، هیچ اتفاق خاصی نمیافتد، اما آیا میدانید اگر یک ماه دندانهایتان را مسواک نزنید، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این همان چیزی است که برای زمین نیز اتفاق میافتد. اگر دمای هوا فقط چند روز، بالاتر از حد طبیعی باشد، چندان مهم نیست- چون دمای زمین تقریبا ثابت میماند. اما اگر دمای هوا مدت زیادی بطور مداوم بالا برود، کره زمین با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
دمای متوسط زمین در طول قرن گذشته تقریبا 5/0 درجه سانتیگراد افزایش یافتهاست؛ دانشمندان انتظار دارند که در طول 100 سال آینده متوسط دمای زمین 5/1 تا 5/3 درجه سانتیگراد افزایش یابد. شاید فکر کنید "این که چیزی نیست"، اما همین مقدار میتواند آب و هوای زمین را به طور بی سابقهای تغییر دهد. زمانیکه این پدیده رخ دهد، ممکن است تغییرات بزرگی در سطح آب اقیانوسها، مزارع کشاورزی و هوایی که تنفس میکنیم یا آبی که مینوشیم، رخ دهد.
چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟
در صورتیکه آب و هوا تغییر کند، آب و هوای جایی مثل شهرکرد- که هوای سرد و کوهستانی دارد- گرمتر میشود یا مثلا هوای بندر عباس گرم و خشک تر میشود. البته ممکن است تغییر آب و هوا برای شهرکردی ها خوشایند باشد، اما همه تاثیرات ناشی از آن خوشایند نیست. زیرا ممکن است این تغییرات با افزایش بلایای طبیعی مثل سیل و طوفان همراه باشد.
اگر دمای کره زمین زیاد شود، تعداد روزهای گرم سال افزایش مییابد و در نتیجه بیماریهای ناشی از گرما مثل گرمازدگی و مالاریا زیاد میشود. بد نیست بدانید که معمولا کودکان و سالمندانی که در کشورهای فقیر زندگی میکنند، بیشتر در معرض خطر ابتلاء به این بیماریها قراردارند. زیرا این کشورها سرمایه لازم برای مبارزه با این بیماریهارا ندارند.
با گرم شدن آب و هوا و تاثیر آن بر مزارع کشاورزی، منابع غذایی انسانها کاهش مییابد، آب بیشتری بخار میشود و در نتیجه انسانها با کمبود آب شیرین مواجه خواهندشد. این تغییرات بر روی حیوانات و گیاهان هم تاثیر منفی میگذارد. اگر این تغییرات به آرامی اتفاق بیفتد، جانوران و گیاهان خود را با آن وفق میدهند، اما اگر این تغییرات خیلی سریع اتفاق بیفتد، حیات وحش با خطرات جدی روبرو میشوند. مثلا پرندگان و جانورانی که در فصلهای مختلف سال به جاهای دیگر مهاجرت میکنند، ممکن است مکان مناسبی را برای مهاجرت پیدا نکنند و یا غذایی برای خوردن نداشتهباشند.
مقدار آب دریاها در اثر ذوب شدن یخهای قطبی افزایش مییابد و از سوی دیگر بر اثر افزایش دما، آب دریاها و اقیانوسها منبسط میشود. اگر آب اقیانوس منبسط شود، فضای بیشتری را اشغال میکند و در نتیجه سطح آب دریاها بالا میآید. سطح آب دریا ممکن است در قرن آینده چند سانتیمتر یا حداکثر 1 متر بالا بیاید. در اینصورت مردمی که خانههایشان در کنار ساحل دریا قرار دارد و جزیرهنشینان، خانههای خود را از دست میدهند و مزارع ساحلی هم به زیر آب میروند. در اثر بالا آمدن آب دریا منابع آب شیرین نیز غیرقابل استفاده میشوند.
منبع : www.salamatiran.com