این روش از طریق بیان کردن ارتباط بین مقیاس نقشه و مقدار واقعی آن در روی زمین صورت می گیرد . این ارتباط به صورت یک کسر نشان داده می شود . اگر چه این مقیاس به نام مقیاس کسری معروف شده است اما معمولا به شکل یک نسبت نوشته می شود . برای مثال نمایش کسری 100000 : 1 به صورت نوشت . اگر طول و عرض نقشه در عدد 100000 ضرب شود اندازه های واقعی آن به دست می آید . در این نقشه ، یک سانتیمتر از نقشه برابر 100000 سانتیمتر بر روی زمین یا 1000 متر و یا یک کیلومتر است .
در حالت کلی و برای راحتی کار همیشه صروت کسر عدد 1 است و فاصله روی نقشه را نشان می دهد که نسبت مخرج کسر که فاصله طبیعی و واقعی است را نشان می دهد و همیشه واحدی از سانتیمتر است. پس در مقیاس کسری همیشه مخرج کسر همان فاصله واقعیست که در نقشه کوچک شده است .
با توجه به این مقدمه و برای حل مسایلی در ارتباط با مقیاس اولین نکته ای که باید در نظر داشت اینست که پس از خواندن با دقت در مسئله همیشه با دو عنصر معلوم و یک مجهول روبروییم یعنی همیشه با سه نوع مسئله یروکاریم در یکی فاصله روی نقشه مجهول است در دیگری فاصله واقعی و آخری این دو را معلوم می دهد وباید مقیاس را به دست آورد.
برای حل در مرحله اولکافیست که پس از یافتن عناصر معلوم سعی در جایگزینی اعداد در مقیاس نماییم یعنی اگر فاصله روی نقشه معلوم بود( راه تشخیص: همیشه واحد آن cm است) در صورت کسر بنویسیم واگه فاصله واقعی بود (km) در پایین کسر واگه هم مقیاسی معلوم بود و یکی از آن دو مجهول می توان با جایگزین کردن اعداد به مرحله دوم کار رسید.
نکته هایی که برای حل به درد خواهند خورد: 1- واحدهای کسر همیشه باید یکی شوند 2- همیشه باید صورت کسر عدد 1 باشد 3- در صورتی که در مثالی فاصله واقعی خاسته باشد عدد پایانی اگه cm بود باید به km تبدیل شود
مثال 1 :
اگر 4 سانتی متر از نقشه ای ، 400 متر در روی زمین را نشان دهد ، نمایش کسری آن چقدر است ؟
4 سانتی متر ، 400 متر را روی زمین نمایش می دهد . ( واحد های اندازه گیری باید همجنس شود . یعنی تغییر متر به سانتیمتر لازم است )
بنابراین 4 سانتی متر ، 4000 سانتی متر را نشان می دهد . و یک سانتی متر 1000 سانتی متر را نشان می دهد ، پس نمایش کسری برابر 1000 : 1 خواهد بود .
مثال 2 :
اگر 50 سانتی متر بر روی نقشه 10 کیلومتر بر روی زمین را نشان دهد ، نمایش کسری آن چقدر خواهد بود ؟
( اگه دقت کنید این مثال با مثال بالا یکی است وفقط اعداد تغییر کرده اند.)
50 سانتی متر 10 کیلومتر را نشان می دهد ( واحد ها باید یکی شود )
50 سانتی متر نقشه 1000000 سانتی متر را روی زمین نمایش می دهد . یک سانتی متر نقشه ، 20000 سانتی متر روی زمین را نشان می دهد .
50 سانتی متر روی نقشه باید با 1 تبدیل شده و همانطور مخرج کسر نیز ساده می شود پس نمایش کسری برابر 20000 : 1 خواهد بود .
مثال 3 :
اگر مقیاس نقشه ای 1:50000 باشد ، یک فاصله 2 سانتی متری روی نقشه ، مقدار واقعی آن در روی زمین چند متر خواهد بود ؟
در این مثال مقیاس نقشه داده شده است و فاصله روی نقشه نیز آورده شده پس باید فاصله حقیقی یا روی زمین را بدست آوریم .
یک سانتی متر روی نقشه برابر است با 50000 سانتی متر روی زمین پس 2 سانتی متر روی نقشه چقدر روی زمین است ؟ از طریق تناسب جواب به دست آمده می شود یعنی 2 در 50000 ضرب می شود
100000سانتی متر یا 1000 متر و یا 1 کیلومتر است .
مثال 4 :
در نقشه ای با مقیاس 1:25000 ، چند سانتی متر از نقشه معادل یک کیلومتر بر روی زمین خواهد بود ؟
در این مثال 1 سانتی متر در روی نقشه برابر با 25000 سانتی متر بروی زمین است پس 1 کیلومتر روی زمین چند سانتی متر روی نقشه است . باید واحدها همجنس شود یعنی کیلومتر به سانتی متر تبدیل شود که یک کیلومتر برابر با 1000 متر و 100000 سانتی متر است ( برای این کار 1کیلومتر را در 1000 ضرب می کنیم که متر به دست می آید و سپس در 100 ضرب می کنیم که به سانتی متر به دست می آید . )
100000 سانتی متر را بر 25000 تقسیم می کنیم جواب بدست آمده برابر است با 4 سانتی متر .