مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان واقع در 42 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در منطقه کوهستانی بر فراز دشتی سرسبز در استان آذربایجان غربی قرار دارد.این مجموعه بعنوان چهارمین اثر باستانی ایران بعد از 2 سال پیگیری در 14 تیر 82 در نشست یونسکو در پاریس به ثبت رسید.

قلعه تخت سلیمان ،با 124.000 مترمربع وسعت به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای کوهستانی و صعب‌العبور تحقیقات اولیه را در قرن 18 میلادی با مشکلاتی مواجه کرد . اولین تحقیقات بر روی منطقه توسط مستشرقین غربی با کمک عکس‌های هوایی ، که اریک شیمدت (باستان شناس آلمانی) ،در کتاب « پرواز بر فراز شهرهای باستانی ایران »‌ منتشر کرد، صورت گرفت.

تاریخ این مجموعه با تاریخ ایرانیان ، یهودیان ، مسیحیان ، رومیان ، مسلمین صدر اسلام و مغولان ارتباطی تنگاتنگ دارد. تاریخ نظری آن به دوران هخامنشی باز می گردد واوج اقتدار و رونق آن نیزدر دوره ساسانی بوده است.
به گفته ابراهیم حیدری، مدیر پایگاه تخت سلیمان ، نقش تخت سلیمان برای ساسانیان مشابه نقش تخت جمشید برای هخامنشیان و یکی از 3 آتشکده بزرگ دوره ساسانی بوده است. سه آتش مقدس در این سه آتشکده‌ نگهداری می‌شده :   1- برزین‌مهر : آتش عشق والا ،ویژه برزیگران در نزدیکی نیشابور خراسان.
2- فربغ : آتش فر ایزدی ،ویژه موبدان و بلندپایگان در کاریان فارس 3- گشنسب ( گشسب) :‌ آتش اسب نر ویژه نظامیان و ارتشیان در آذربایجان غربی

دریاچه ای به عمق 112 متر وقطر حدودی 100 متر در هسته مرکزی مجموعه قرار دارد ،سایر بناهای قلعه در اطراف دریاچه ساخته شده است .